Tối lịch sử 22.05.2022. Trà sữa quán kín chỗ. Trong khi mình và bạn mình say sưa coi bóng đá, hò reo trên từng pha bóng, các bàn lân cận có 2 kiểu: trên 2 người thì ngồi chơi freefire (thể loại game nhập vai bắn nhau), hò reo khi bắn chết được ai đó; 2 người thì ngồi đối diện nhau và cũng.. cắm mắt vào màn hình điện thoại. Câu chuyện này không phải lần đầu mình gặp và cũng không hẵng mang tính đại diện cho cả một thế hệ. Nhưng ít nhất, với những quan sát tích lũy, GenZ nhà mình đang có những vấn đề lớn: mất tự tin, mất kết nối, mất phương hướng.
1. MẤT TỰ TIN. Biểu hiện của Mất tự tin là phần lớn các bạn nói chuyện với người lớn hơn thường lí nhí, nhỏ nhẹ quá mức. Các bạn cũng ít có phát biểu ý kiến, thể hiện quan điểm, hay đi chung với nhau theo nhóm, phải dựa vào nhau. Trang phục các bạn phần lớn na ná nhau với 2 tone màu tối giản nhất là đen và trắng, không có cá tính rõ ràng.
2. MẤT KẾT NỐI. Biểu hiện của Mất kết nối là các bạn cắm mặt quá nhiều vào điện thoại. Mình thấy rất nhiều các bạn GenZ bị cận thị sớm, có lẽ do hậu quả của nhìn màn hình điện thoại quá nhiều. Một khi sa vào điện thoại, Bạn còn đâu thời gian để kết nối với người đối diện?
3. MẤT PHƯƠNG HƯỚNG. Mình có tổ chức việc kết nối, tìm chỗ thực tập cho các bạn sinh viên. Cách các bạn tương tác cho mình hiểu biểu hiện của người mất phương hướng, ví dụ: Bạn muốn thu nhập bao nhiêu? --> Dạ, theo em là 8 triệu, vì em nghe các bạn đi trước nói vậy. Vì sao Bạn chọn ngành học này? --> Dạ, Ba Mẹ em chọn cho em. 3. Bạn có phải nuôi ai không? --> Dạ không, Ba Mẹ em lo cho em rồi. Nghĩa là các bạn ấy không tự định hướng cho cuộc đời mình muốn cái gì, sẽ làm cái gì để đạt được điều mình muốn. Các bạn ấy chỉ đi theo một lộ trình do người khác vẽ ra: học đại học --> đi làm. Hết.
Mình rất thương các bạn GenZ vì các Bạn chịu nhiều mất mát, tổn thương so với thế hệ mình:
1. Hồi nhỏ, các Bạn không tự đi học. Ba Mẹ hoặc bác xe Ôm đưa rước mỗi ngày. Thế hệ mình thì đi bộ, đi xe đạp đi học là bình thường.
2. Hồi nhỏ, các Bạn chắc là ít bị bắt nạt, đánh nhau. Thế hệ mình thì đủ mùi, đánh nhau, ném đá, chơi đủ trò chơi.
3. Hồi nhỏ, trường học các Bạn nhỏ mà quá đông người, không gian chơi bời ít mà giám thị, camera thì nhiều, làm sao bung lụa. Thế hệ mình thì trường rất rộng, mỗi đứa leo lên một cái cây ngồi tòn ten chả ai phạm ai.
4. Hồi nhỏ, các Bạn bị nhốt trong nhà, làm quen Youtube từ năm 5-6 tuổi, xài Smartphone từ năm 8 tuổi. Tụi mình ngoài sách thì chỉ có rượt bắt, năm mười, bắn bi, bắt cào cào..
5. Hồi nhỏ, Ba Mẹ Bạn đã ít nhất có cuộc sống ấm no, lo cho Bạn học hành đàng hoàng, còn tìm trường cho Bạn học sao cho sau này dễ xin việc, gần nhà, tiện đưa đón. Tụi mình thì là dân tỉnh, chỉ có một con đường là vào Sài Gòn, tự xoay sở với ngân sách 10-15 ngàn/ngày, tự đạp xe đi kiếm việc làm thêm.
Các Bạn bị mất quyền được rèn luyện, trau dồi để có thể vững vàng, mạnh mẽ. Các Bạn bị người khác sắp đặt nên mất đi quyền tử chủ, tự quyết, đến nỗi Cha Mẹ bạn không dám cho Bạn đi chơi xa một mình là vì không tin Bạn có đủ năng lực xử lý vấn đề phát sinh. Ba Mẹ các bạn mới là người có lỗi, vì quá thương con mà dẫn tới hệ quả tai hại nói trên và người gánh hậu quả không chỉ là các Bạn, mà là con cái, cháu chắt các bạn sau này. Sự khổ luyện có giá của nó. Đó cũng là một QUYỀN LỢI chứ không phải là NGHĨA VỤ.
Hồi Tết 2022, mình có lập ra một nhóm GenZ trên Zalo với mục tiêu giới thiệu việc làm, giới thiệu cơ hội thực tập cho các bạn sinh viên. Nhóm có khoảng hơn 200 bạn, trong đó có khoảng 10-15 bạn tích cực là tự chủ động hẹn mình trao đổi, trình bày, đưa yêu cầu rõ ràng. Số còn lại lặng lẽ ở yên, không nói, không rằng. Mình cũng chia sẻ những thông tin khác mà mình tin là có giá trị với các Bạn, cũng không một tiếng hồi âm. Chiều qua, có một bạn tự giới thiệu em là SV năm xx, từ trường yyy. Mình mừng hết lớn! Tụi mình đổi tên nhóm thành: GenZ. Sống ở thể CHỦ ĐỘNG.
Có thể, Bạn không có quyền chọn Cha Mẹ, chọn Tên, chọn nơi Bạn được sinh ra, nhưng Bạn có quyền chọn cho mình một Thái độ sống, một Mục tiêu của riêng mình, và chiến đấu cho mục tiêu đó. Bạn nào là GenZ - mong muốn SỐNG Ở THỂ CHỦ ĐỘNG thì cứ vào group zalo: https://zalo.me/g/niatzl622 và đặt câu hỏi. Team mình đã có nhiều anh chị tham gia, họ và mình sẽ cùng nhau trả lời những câu hỏi của riêng bạn. Tụi mình có chung một niềm tin: Việt Nam có tương lai tươi sáng, nên những người chủ đất nước tương lai (là genZ các bạn đó), phải đủ mạnh mẽ, bản lĩnh, quyết tâm và khát khao!
Mong Bạn chọn tâm thế CHỦ ĐỘNG!
Vì nếu không, có lẽ bạn nên tìm hiểu khái niệm "Loss-generation"
Trân trọng và Yêu thương!