Ở thời điểm này của năm 2024, chắc nhiều bạn trẻ sinh năm 2006 đang chuẩn bị thủ tục chọn trường. Trường nào và ngành gì đây? Có mấy anh chị phụ huynh hỏi thăm: “Có cơ hội nghề nghiệp khi gửi con mình vào ngành Logistics và Quản lý Chuỗi cung ứng (7510605)?”. Thật sự là không ai dự đoán được tương lai, cái chúng ta có thể làm là sự chuẩn bị và khả năng thích nghi. Ở góc độ của một người trong ngành Logistics, mình xin phép chia sẻ một số thông tin về ngành để các anh chị Phụ huynh và Bạn trẻ cân nhắc thêm.
Đầu tiên, cũng phải nói rõ mình không có chuyên môn về hướng nghiệp, nội dung bài viết này chỉ mang tính tổng hợp thông tin trong ngành Logistics và Quản lý Chuỗi cung ứng nhằm có một cái nhìn thuận tiện về ngành. Quan sát của mình trong những năm qua là luôn có sự lệch pha giữa công tác đào tạo chuyên môn và nhu cầu nguồn nhân lực.
Chẳng hạn, có những giai đoạn 2008-2012 ngành Ngân hàng đẩy mạnh phát triển mảng bán lẻ, mở rộng mạng lưới thì nhu cầu nhân sự ngành ngân hàng tăng mạnh dẫn đến nhiều trường đua nhau mở ngành ngân hàng, nhưng khi thị trường ngành ngân hàng đạt tới mức ổn định (không có thêm ngân hàng mới, các ngân hàng cũ phải sát nhập với nhau để tăng quy mô) cộng với làn sóng chuyển đổi số mạnh mẽ (sự phổ biến của e-banking, ATM, chi phí mặt bằng đắt đỏ..), cơ hội việc làm trong ngành này liền tụt giảm.
Điều tương tự cũng đang diễn ra với một số ngành đã từng “hot” như dầu khí, điện tử, hàng không, du lịch, lập trình, thiết kế đồ họa… Dĩ nhiên, lại có những ngành mới nổi lên thay thế, có cơ hội hấp dẫn hơn, chẳng hạn như ngành bán dẫn, ngành ô tô, ngành điện tử.. đang thu hút đầu tư ở Việt Nam. Ở các nước phát triển như Singapore cũng đã chứng kiến sự thay đổi nhu cầu nhân lực của các ngành thoái trào và chính phủ phải tham gia vào quá trình đào tạo lại (re-skill) nguồn nhân lực của các ngành bị dôi dư để điều hướng tham gia vào các lĩnh vực mới nổi. Cho nên, điều quý phụ huynh và các bạn trẻ nên làm là hiểu bức tranh của ngành 7510605, hiểu vì sao ngành này tăng hay giảm và cơ hội sẽ nằm ở đâu.
Tiềm năng nghề Logistics và Quản trị chuỗi cung ứng
Ngành 7510605 vốn là ngành dịch vụ liên quan đến lưu thông và phân phối hàng hóa, phụ thuộc vào 2 hoạt động chính là a) sản xuất hàng hóa và b) thương mại hàng hóa. Quan sát sự phát triển của hai hoạt động này ở Việt Nam cho chúng ta niềm tin về sự phát triển của ngành dịch vụ này.
Về sản xuất: Việt Nam vẫn nằm trong chọn lựa hàng đầu về địa điểm đầu tư ở khu vực châu Á nhờ những thuận lợi như:
Vị trí chiến lược
Môi trường kinh doanh ổn định
Nguồn nhân lực giá cạnh tranh
Chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư
Thị trường tiêu thụ quy mô và ngày càng tăng
Hạ tầng ổn định, ít chịu tác động khắc nghiệt của thời tiết.
Về thương mại: Việt Nam có những lợi thế để trở thành bạn hàng tin cậy với các đối tác trên thế giới:
Ký hiệp định thương mại (FTA) với hầu hết các khu vực kinh tế lớn trên thế giới, tạo thuận lợi trong lưu chuyển hàng hóa toàn cầu (CTPPP, RCEP, EVFTA,..)
Các nhà máy của các tập đoàn lớn hình thành mạng lưới cung ứng toàn cầu (vd: Apple, Samsung, LG, Lego, Colgate, P&G,..)
Nhiều mặt hàng nằm trong top đầu xuất khẩu trên thế giới như Café, Tiêu, Trái cây, Gạo, Thủy hải sản, Nội thất,..
Hạ tầng logistics ngày càng hoàn thiện để phục vụ luồng thương mại toàn cầu (2 cụm cảng nước sâu ở Hải Phòng và Bà Rịa Vũng Tàu có thể tiếp nhận tàu container kích cỡ siêu lớn, chuyển đổi số trong công tác XNK,..)
Các thông tin vĩ mô từ 2017 đến 2022 cho thấy bức tranh sáng sủa cho ngành 7510605 ở Việt Nam:
Tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu liên tục trong nhiều năm.
Tăng trưởng của FDI
Tăng trưởng của thị trường bán lẻ nội địa
Tăng trưởng nguồn vốn đầu tư vào hạ tầng logistics (đường cao tốc, kho bãi, cảng,..), sự tham gia tích cực của các công ty xây dựng nhà xưởng – kho bãi xây sẵn.
Sự quan tâm từ phía nhà nước (tham khảo quyết định 200/QĐ-Ttg ngày 14/02/2017), khung pháp lý ngày càng hoàn thiện và minh bạch theo hướng phù hợp thông lệ quốc tế.
Tuy nhiên, năm 2023 là năm có nhiều tác động tiêu cực từ kinh tế toàn cầu:
Xung đột địa chính trị phức tạp và gia tăng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn;
Sự đổ vỡ của một số ngân hàng tại Mỹ, Thụy Sỹ; nợ công và nợ tư tăng; rủi ro thị trường tài chính – tiền tệ toàn cầu, rủi ro nợ xấu và vỡ nợ gia tăng;
Giá cả, lạm phát, lãi suất toàn cầu giảm nhưng còn ở mức cao, rủi ro tài chính – tiền tệ tăng khiến tiến trình phục hồi kinh tế toàn cầu chậm hơn(subdued growth)
Xu hướng dịch chuyển sản xuất về gần thị trường tiêu thụ - nearshoring.. dẫn đến nhiều nhà
ảnh hưởng dây chuyền đến kinh tế trong nước (các ngành chịu tác động nặng: may mặc, giày da, nội thất, vật liệu xây dựng..) làm ảnh hưởng đến hoạt động lưu thông hàng hóa. Lần đầu tiên kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam giảm trong vòng 5 năm qua: nhập khẩu giảm 8.9%, xuất khẩu giảm 4.4% so với 2022.
Một số tổ chức lớn như IMF, WorldBank, OECD,.. vẫn đưa ra dự báo tích cực cho sự phát triển của Việt Nam trong năm 2024 và niềm tin về phát triển dài hạn, trong đó, cơ hội cho ngành 7510605 sẽ vẫn tiếp tục sáng. Tuy nhiên, những rủi ro vẫn còn đó đòi hỏi một sự tỉnh táo hơn về nhu cầu lao động cho ngành này trong tương lai.
Cơ hội việc làm ngành 7510605 sau 4 năm nữa?
Trong năm 2023, ngành 7510605 cũng chịu tác động đáng kể từ bối cảnh kinh tế chung khi nhiều công ty trong ngành phải thay đổi quy mô, tái cấu trúc theo hướng giảm bộ máy, nhu cầu tuyển dụng giảm mạnh. Các bạn thuộc thế hệ đầu tốt nghiệp đúng chuyên ngành 7510605 có lẽ đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình tìm việc làm trong năm nay.
Cơ hội việc làm trong ngành 7510605 trong các năm tới sẽ phụ thuộc vào những yếu tố sau:
Số lượng nhà máy mở mới (các ngành đang có xu hướng thu hút đầu tư: năng lượng sạch, xe điện, bán dẫn, điện tử tiêu dùng,..)
Số lượng cơ sở logistics mở mới (tập trung ở các hub chính: Khu vực Đông Nam Bộ, Đồng bằng Bắc Bộ, Đà Nẵng và lân cận, Cần Thơ và lân cận).
Lưu lượng xuất nhập khẩu hàng hóa (quan sát dữ liệu XNK, quan sát các ngành chính trong CLB “tỷ đô” về giá trị xuất khẩu)
Tăng trưởng tiêu dùng nội địa (quan sát qua báo cáo thống kê bán lẻ, tình hình phát triển các kênh bán lẻ hiện đại như Shopping mall, Siêu thị, Cửa hàng tiện lợi, Kênh thương mại điện tử, kênh bán hàng qua nền tảng giải trí như Tiktok..)
Chuyển đổi số trong quản trị chuỗi cung ứng: xu hướng ứng dụng robot trong vận hành, các phần mềm trợ giúp nâng cao năng suất cũng giảm bớt các công việc lặp đi lặp lại và giản đơn,
Chính sách nhà nước về thu hút phát triển logistics: các xu hướng nổi lên bao gồm khu vực thương mại tự do – phi thuế quan, các trung tâm phục vụ hàng TMĐT xuyên biên giới, các khu vực logistics chuyên dụng (logistics cluster) phục vụ cho một chuyên ngành cụ thể,..
Bức tranh này có nhiều gam màu sáng và cũng có những gam màu tối, tùy thời điểm và tùy địa điểm. Quý phụ huynh có thể duy trì quan sát về các yếu tố kể trên để đánh giá tiềm năng của ngành 7510605.
Ngoài ra, Báo cáo của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) về nghề nghiệp tương lai (The Future of Jobs Survey 2023) cho thấy công việc liên quan đến Quản trị chuỗi cung ứng – logistics là ngành có số lượng việc làm tăng khoảng 25% trong vòng 5 năm tới.
Các đầu công việc dự báo tăng nhu cầu bao gồm:
Góc nhìn cá nhân của mình về công việc trong ngành 7510605 như sau:
Giảm cơ hội cho những công việc thông thường, dễ dàng, thủ công so với trước đây (vd: xử lý chứng từ, thủ tục hải quan, nhân viên vận hành kho, điều phối hiện trường..) do sự tiến bộ của quá trình chuyển đổi số, AI ngày một nhiều hơn. Các trường nghề sẽ trở nên có lợi thế trong đào tạo nghiệp vụ chuyên môn nghề nghiệp (thời gian học ngắn hơn, chuyên môn sát hơn, lực lượng lao động trẻ hơn và chấp nhận mức thu nhập ít hơn) để chiếm lĩnh các công việc nghiệp vụ.
Nâng cao tính đa năng: một nhân viên có thể không còn chỉ chuyên một việc mà phải có khả năng xử lý nhiều hơn trong luồng xử lý công việc. Ví dụ, nhân viên trong kho không chỉ cần biết quy trình, soạn hàng, nhận hàng cơ bản mà còn có thể phải biết điều khiển xe nâng, am hiểu vận hành phần mềm quản lý kho. Cho nên, trang bị đa kỹ năng trong ngành sẽ có lợi thế hơn là chỉ biết một công việc.
Tiêu chuẩn nghề nghiệp trong ngành ngày càng rõ ràng, sự chuẩn bị của người lao động nhiều hơn thay vì chờ đợi được doanh nghiệp tuyển dụng và đào tạo nghiệp vụ, sự cạnh tranh trong thị trường lao động sẽ quyết liệt hơn. Khi đó, ngoài chuyên môn, các yếu tố về kỹ năng mềm cũng trở thành những năng lực bắt buộc để các bạn trang bị trước khi bước vào thị trường lao động.
Cơ hội cho các bạn biết khai thác lợi thế từ quá trình số hóa: sử dụng nhuần nhuyễn các công cụ AI, biết phân tích số liệu để đưa ra quyết định, nắm bắt xu hướng công nghệ để cộng tác với robot/AMR, block chain..
Khu vực làm việc của ngành dịch vụ logistics khá tập trung, cụ thể là các tỉnh đã nêu trên, nên các bạn có lợi thế “sân nhà” ở các tỉnh nói trên sẽ giảm được chi phí về chỗ ở trong quá trình làm việc.
Mỗi bạn sinh viên mang theo niềm hy vọng của cả gia đình phía sau. Việc ra quyết định về nghề nghiệp là rất quan trọng vì ảnh hưởng rất lớn, không chỉ một người, mà của cả gia đình lớn và gia đình nhỏ trong tương lai.
Ngày nay, các bạn trẻ có nhiều thông tin hơn nhưng lại khó quyết định hơn vì nỗi sợ chọn sai, nỗi sợ thất bại, áp lực chi phí học hành. 4 năm là rất dài để có nhiều thay đổi diễn ra, khó ai nói trước được. Vậy thì, Bạn có hiểu sâu sắc bản thân muốn gì chưa? Bạn có đủ dũng cảm để đưa ra chọn lựa và nỗ lực hết mình với chọn lựa? Đây là thời điểm quan trọng để suy nghĩ về điều đó, tìm hiểu kỹ về ngành và xu hướng cộng với đánh giá bản thân thật trước khi ra quyết định chọn lựa Bạn nhé!
Chúc các Bạn đạt được sự trưởng thành trên hành trình sự nghiệp! Khó khăn, rủi ro luôn còn đó, chúng ta chỉ có thể chọn hướng đi, tâm thế và nghị lực để vượt qua trở ngại, hướng tới mục tiêu của riêng mình!
Thông tin tham khảo thêm:
1. Tham khảo các công việc trong ngành: https://www.khiemtranbuoisang.com/post/hoc-logistics-ra-lam-gi
2. Tham khảo profile một số DN Logistics nổi bật: https://www.khiemtranbuoisang.com/post/chia-se-profile-doanh-nghiep-logistics
3. Tham khảo về ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực logistics: https://www.khiemtranbuoisang.com/post/cong-nghe-logistics-4-0-vietnam
4. Tham khảo báo cáo ngành Logistics 2023: https://www.khiemtranbuoisang.com/post/bao-cao-logistics-vietnam-2023
Trân trọng vầ Yêu thương,